19 Mart’ın Faturası Büyüyor, Şimşek Yeniden Para ve İkna Çeşidinde, Enflasyon, Kur, Faiz Gayesi Şaştı

Zülfikar Doğan

(ANKARA) – 19 Mart’ın faturası büyüyor, Şimşek tekrar para ve ikna cinsinde, enflasyon, kur, faiz amacı şaştı. Geçmişteki 24 Ocak, 5 Nisan üzere ekonomik krizler tarihinde yerini alan ’19 Mart 2025 siyasal-yargısal’ operasyonlarının faturası büyüyor. Alınan kararlar ve tedbirlerle piyasaları sakinleştirme eforlarına rağmen, başta enflasyon, faiz ve kur olmak üzere beklentiler berbatlaştı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Hazine ve Maliye bakanı Mehmet Şimşek

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek “görevimizin başındayız” diyerek hakkındaki istifa tezlerinin tesirini azaltma uğraşında. Bakan Şimşek ve Merkez Bankası Lideri Karahan geçen hafta boyunca yabancı banka ve finans kurumlarının üst seviye yöneticileriyle telekonferans-video konferans toplantıları yaparak sıcak para, yatırım sermayesi, portföy yatırımlarında çıkışlarını önlemeye, döviz piyasalarındaki sert dalgalanmaları dindirmeye çabaladı. Merkez Bankası kur artışlarını denetime almak için kendisinin ve kamu bankalarının döviz rezervlerinden 28 milyar dolara varan satış yapmasına karşılık dolar/TL kuru 38-39 aralığında, Euro/TL kuru 41-42 TL aralığında sakinleştirilebildi. Kur artışlarından ötürü Türkiye’nin dış borç stokunun TL karşılığı yaklaşık 700 milyar TL, özel bölümün kısa vadeli dış borç geri ödemelerinin TL karşılığı 65 milyar TL yükseldi. Merkez Bankası döviz rezervleri bir haftada 25 milyar doların üzerinde azalırken, sıcak para olarak isimlendirilen carry trade ve Borsa İstanbul’daki (BİST) yabancı portföy yatırımlarından çıkışlar 11 milyar dolara yaklaştı.

Sakinleştirme eforları yetmeyince 9 güne uzatılan bayram tatili dış ticareti vuracak

19 Mart’taki kitlesel gözaltı ve akabinde gelen tutuklama kararları sürecinde banka yöneticileri, Türkiye Bankalar Birliği (TBB), iş dünyası temsilcileri, BİST ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile peş peşe yapılan toplantılarda ‘dezenflasyon programının sürdürüleceği, gerekirse yine faiz artışına gidileceği, kurlardaki harika hareketlere müdahale için tüm enstrümanların kullanılacağı’ garantisi verildi. BİST’te 3 günde 2 trilyon liraya varan kayıplarla sert formda düşen endeksi desteklemek için açığa satış yasağı getirildi.

Şirket ve bankaların pay geri alımlarına ait kurallar gevşetildi. Kamu bankaları ve Türkiye Varlık Fonu (TVF) pay senedi alımlarıyla BİST 100 Endeksine dayanak verdi. Merkez Bankası da ‘Türk lirası Uzlaşmalı Vadeli Döviz Satışı’ uygulamasına geçerek döviz gereksinimi olan şirketlere, ithalat ve ihracatçılara ‘kur teminatlı vadeli döviz satışı’ başlattı. Eş vakitli olarak ‘Likidite Senedi’ ihalelerine de başlayan Merkez Bankası bu uygulamayla piyasalardaki TL likiditesini çekerek, döviz talebine gidebilecek TL kaynaklarının önünü kesmeye yöneldi. Buna karşın geçtiğimiz hafta bankalardaki TL mevduatı yaklaşık 170 milyar TL azalırken, döviz mevduatları yaklaşık 7 milyar dolar arttı.

Piyasaları sakinleştirmeye çalışan Şimşek ve takımının son dermanı Cumhurbaşkanı kararıyla 3 günlük Ramazan Bayramı tatilini 9 güne uzatmak oldu. Vakit kazanmaya çalışan iktidar ve ekonomi idaresinin bu kararı en olumsuz etkiyi dış ticarette gösterecek. Ocak ve şubatta berbat performans sergileyen dış ticarette iki ayda yüzde 18 artan açık büyürken, ihracat gerilemişti. 9 günlük tatilde gümrük süreçleri duracak. Mart ayı dış ticaretinde, bilhassa gerileme sürecine giren ihracatta önemli düşüş yaşanacak.

Şimşek yeniden yurt dışı ikna cinslerine başlıyor; Hong Kong, Londra, New York, Körfez…

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yabancı banka ve finans kurumlarının yöneticileriyle yürüttüğü ağır görüşmeler yanında, iki yıl evvel vazifeye başladığı periyottaki üzere tekrar milletlerarası sermaye, finans ve kredi kuruluşlarını ikna tiplerine çıkıyor. Birinci durak Asya Yatırımcılar Toplantısının yapılacağı Hong Kong. Ayrıyeten, yeni bir Körfez tipi ve Londra ziyareti sırada.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ABD’li mevkidaşı Marco Rubio ile Washington’da bir ortaya gelmesinin akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da nisan ayında ABD’ye ve Beyaz Saray’a bir ziyaret programı ve Trump ile görüşme için temaslar yürütülüyor. Bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’in de olası ziyarette resmi heyette yer alacağı New York’ta ve Wall Street’te global finans kurumlarının yöneticileriyle bir ortaya gelmeyi planladığı iktisat kulislerinde lisana getiriliyor.

Nisanda faiz artışı, mart ve nisanda enflasyonda yükseliş beklentisi arttı

19 Mart operasyonları Bakan Şimşek ve ekonomi idaresinin plan ve gayelerini alt üst etti. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç göreve başladığından bu yana yargıdaki siyasallaşma tenkitleri ve muhaliflere yönelik tartışmalı mahkeme kararlarına karşı daima olarak ‘Türkiye’nin hukuk devleti olduğunu, bağımsız yargının kararlarına hürmet duyulması gerektiğini’ söylüyor. Lakin bu telaffuzlarının inandırıcılığı ve toplumsal karşılığı neredeyse yok. Operasyonlar sonrası kamuoyu araştırmalarında; rüşvet, yolsuzluk, çıkar emelli organize cürüm örgütü, İmamoğlu’nun suç örgütü lideri olduğu, terör örgütleriyle irtibat vb. savlara dayandırılan 19 Mart operasyonlarının toplumun yüzde 60’ı tarafından ‘siyasi’ görüldüğü, savların inandırıcı bulunmadığı anket sonuçlarına da yansıdı.

Gelinen basamakta, kur artışlarının yansımaları birinci olarak akaryakıt artırımlarıyla görüldü. Nisan başında elektrik ve doğalgaza da artırım bekleniyor. Ay sonuna denk geldiği için mart enflasyonuna sonlu seviyede yansıyacak gelişmelerin asıl tesiri nisanda görülecek. Muhtemelen yüzde 2-2,5 ortasında gerçekleşecek mart enflasyonunun akabinde nisanda kur artışları ve buna bağlı artırımların tesiriyle yüzde 3-3,5 oranında bir enflasyon kaçınılmaz. Hasebiyle nisanda faiz indirimi yerine 150-200 baz puanlık yeni bir faiz artışı beklentisi yüksek. Enflasyon ve faizin tekrar yükselişe geçmesiyle gayelerin tutması ihtimali ortadan kalkarken 19 Mart operasyonlarının iktisada faturası büyüyor. Negatif tesirlerin önümüzdeki aylarda dalga dalga süreceğinin işaretleri artıyor.