560 Yıllık ‘Hazır Baba’ Mescidi Yok Olma Tehlikesiyle Karşı Karşıya
560 yıllık tarihi “Hazır Baba” mescidi kendi haline terk edildi
BİTLİS – Bitlis‘in Güroymak ilçesine bağlı Gölbaşı beldesinde 2022 yılında kayıp kitabesinin bulunması sonucunda 557 yıllık tarihi geçmişi olduğu tespit edilen tarihi “Hazır Baba” mescidi kendi haline terk edildi.
İhlas Haber Ajansı’nın “Tarihi Hazır Baba Türbesi yok olma tehlikesiyle karşı karşıya” ve “Asırlık Hazır Baba Türbesi göz nazaran göre yok oluyor” haberleriyle gündeme taşıdığı tarihi yapı, tarihçilerin de dikkatini çekmişti. Tarihi alanla ilgili çalışma yapan BEÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Demirtaş ve Tarih Kısmı Yeniçağ Tarihi Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Vural Genç, Van Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından tescil kararı bulunmasına karşın tarihiyle ilgili net bilgi bulunmayan tarihi mescit ile ilgili 2022 yılında Bitlis ve bölge tarihine ışık tutacak değerli bilgilere ulaşmıştı. Araştırma sonucunda; tarihi mescidin Diyadini Yargıçları Periyoduna ilişkin Rojki Aşiretler Konfederasyonunun en kıymetli iki kolundan biri olan Kavalisi Aşiretine mensup Abdurrahman Kavalisi’nin oğlu Süleyman Ağa tarafından Hicri 870, Miladi 1465-1466 tarihinde inşa edilen 557 yıllık mescit olduğu ortaya çıkmıştı. Tarihi yapı ayrıyeten; bölge ile ilgili şu ana kadar elde edilen en kıymetli tarihi yer olarak kayda geçmişti.
“560 yıllık tarih kendi haline terk edildi”
2022 yılındaki araştırmanın sonucu kent sakinleri ve tarihçiler ortasında büyük heyecanla karşılanırken, üzerinden geçen mühlet zarfında tarihi mescidin tekrar inşa edilmesi yada onarımına yönelik bir gelişme yaşanmadı. Hali hazırda büyük bir kısmı yıkılmış olan Mescid gelinen süreçte bakımsızlık ve kaçak kazılardan ötürü yok olma tehlikesi yaşıyor. Restore edilmesi beklenirken, tarihi değeri ile yetkililerden çok definecilerin dikkatini çeken tarihi yapı, gerçek tarihinin ortaya çıkmasıyla birlikte definecilerin amacı haline geldi. Her geçen gün biraz daha tahrip edilen tarihi yapı tarihe karışmamak için adeta vakte ve ihmale direnirken, adeta göz nazaran göre yok oluyor. Her geçen gün yok olma tehlikesine bir adım daha yaklaşan 560 yıllık tarihi mescidin son hali ise içler acısı. Harap durumda olan tarihi mescid yine eski tarihi ihtişamına kavuşacağı günü bekliyor.
“Vakit kaybedilmeden yine inşa edilmesi gereken bir yer”
Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan BEÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, mescit ile ilgili yaşanan gelişmenin Bitlis tarihi açısından sevindirici lakin geçen müddet zarfında yapıya sahip çıkılmamış olmasının üzücü bir durum olduğuna dikkat çekti.
Bölgede birçok tarihi alanın ve yapının bulunduğunu tabir ederek, tarihi yapıların yalnızca tescillenmesinin kâfi bir müdafaa sağlamadığına dikkat çeken Demirtaş, “Güroymak ilçemize bağlı Gölbaşı beldemizdeki tarihi mescid, Diyadini Yargıçları Devrine ilişkin Rojki Aşiretler Konfederasyonunun en değerli iki kolundan biri olan Kavalisi Aşiretine mensup Abdurrahman Kavalisi’nin oğlu Süleyman Ağa tarafından Hicri 870, Miladi 1465-1466 tarihinde inşa edilmiştir. Yani yaklaşık 560 yıllık bir mescitten bahsediyoruz. Kelam konusu mescidin kitabesinin okunamaması nedeniyle bilgileri aşikâr değildi. Lakin 2022 yılının Aralık ayında Prof. Dr. Vural Genç ile birlikte mescidin bulunduğu yere gidip incelemeler yaparak kitabesini okumuştuk. Kitabesinden inşa tarihi ve yapan kişi ile ilgili bilgilere ulaştık. Daha sonrasında içerisinde muhtemelen türbelerde yapılmış. Şuan baktığımız vakit mescidin duvarlarının bir kısmı ayakta olsa da büyük bir kısmı yıkılmış vaziyette. 2022 yılının Aralık ayında bizler bununla ilgili araştırmamızı yaptığımızda bahis basına da yansımıştı. Bunun üzerine ilgili kurum amirleri bizleri arayarak mevzuyla yakından ilgilendiler, neler yapılabileceği konusunda görüşümüze başvurdular. Bizlerde bahse ait fikirlerimizi tabir ettik. Bunun tekrar aslına uygun biçimde inşa edilmesi gerektiğini belirttik. Burası sahiden vakit kaybedilmeden yine inşa edilmesi gereken bir yer. Zira buranın ilimiz, bölgemiz ve ülkemiz açısından en kıymetlisi tarihimiz açısından büyük bir kıymeti var. Bitlis geçmişte bir medeniyet ve ticaret kenti, medeniyetlerin beşiği, medeniyetlerin kavşağında yer alan bir kentti. Münasebetiyle Bitlis geçmiş periyotlar de çok kıymetli bir kentti. Bu nedenle Bitlis’in geçmişteki o görkemini günümüze de yansıtmak açısından sahip olduğumuz bütün tarihi yerleri tekrar turizme kazandırma açısından ihya edilmesi gerekiyor. Zira Bitlis’in her tarafı bir tarih. Bu sebeple kelam konusu mescid başta olmak üzere tüm bu tarihi alanların restore edilip ihya edilmesi, korunması gerekir ki Bitlis eski görkemine kavuşsun” diye konuştu.
