(ANKARA) – Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bugün Irak merkezli UTV televizyon kanalının El Hakikat (Doğru Söz) programına konuk oldu. İsrail‘in Suriye üzerinde uyguladığı siyasetleri eleştiren Fidan, ” İsrail‘in Suriye’de şu anda izlediği siyaset bir provokasyon siyaseti. İşgal siyaseti külliyen İsrail‘in güvenliğine olmayan bir siyaset. Aykırı tepecek bir siyaset. Suriye’yi daha da istikrarsızlaştırma yapısı olan bir politika” dedi.
Irak-Türkiye alakalarına ait değerlendirmeleri sorulan Fidan, “Türkiye-Irak bağlantıları bizim açımızdan vazgeçilmez bir boyut ve kıymet taşımakta. Zira Türkiye ve Irak’ın tarihi, coğrafyası, kültürü, inancı artık iç içe geçmiş durumda. Bizim hudut komşularımız olan Suriye, Irak ve İran ile olan bağlarımız temel münasebetlerdir. Oralarda olan bir şey bizi etkiliyor. Bizde olan bir şey onları etkiliyor” dedi. Fidan, şunları da söyledi:
“Türkiye ile Irak ortasındaki ticari, siyasi, güvenliğe dayalı iş birlikleri olağanüstü önemli”
“Biz her vakit için Irak’taki durumun olağanüstü yeterli olmasını, ekonomik olarak, siyasi olarak, güvenlik olarak bütün sıkıntılarını halletmiş olmasını dileriz. Son 20 yılda Irak, nitekim çok sıkıntı periyotlardan geçti. İşgal oldu, iç savaş oldu, terörle uğraş oldu. Halihazırda devam eden çeşitli gayretler var. Bu, Irak’ı kullanması gereken kapasiteye ulaştırmayan bir durumda tutuyor daima. Münasebetiyle biz Türkiye olarak kendimize soruyoruz, ne yaparsak Irak’ın meselelerini çözmede daha çok yardımcı olabiliriz, nasıl yardımcı olabiliriz, Irak’ın egemenliği, bağımsızlığı, toprak bütünlüğü, iç barışı, kalkınması nasıl devam eder? Buna yönelik politikalarımız var. Geçen sene Cumhurbaşkanımızın yaptığı tarihi nitelikteki ziyarette biliyorsunuz 27 tane muahede imzalamıştık. Sudani’nin Irak’taki ortaya koymaya çalıştığı hizmetleri, bilhassa halka yönelik altyapı meselelerini çözmeye yönelik çalışmalarını biz destekliyoruz. Bunlar değerli gelişmeler. Türkiye ile Irak ortasındaki natürel ki ticari, siyasi, güvenliğe dayalı iş birlikleri ve iş birlikleri kurumsallaştırmak da olağanüstü kıymetli. Karşılıklı inancımızı artırarak, birbirimize dayanak vererek inşallah bu süreci daha da ileriye taşıyacağız.”
“Irak’ın PKK’ya yönelik önlemleri geliştirmesi kendi güvenliği ve bölgesel güvenlik için önemli”
Fidan, Türkiye’nin Irak’la münasebetleri kapsamında odaklandığı konulara ait, “Irak Hükümeti’nin PKK’ya yönelik muhakkak önlemleri geliştirmesi hem kendi güvenliği için değerli hem bölgesel güvenlik için kıymetli. Biz, bunu nitekim değerli buluyoruz. Irak’ın mezhepler ortası bir vekalet savaşına dönen bir yer olması da hiç kimsenin menfaatine değil. Bunun da bir olgunlukla aşılması ve Irak’ın istikrara kavuşması gerekiyor” dedi ve şöyle konuştu:
“Irak bütün Iraklılarındır; ister Şii olsun, ister Sünni olsun, ister Türkmen, ister Kürt, ister Yezidi olsun, bütün Iraklılara aittir ve biz Sayın Sude’nin bu politikasını destekliyoruz. Fakat olağan son yıllarda ortaya çıkan kimi çatışmalar, uyuşmazlıklar birtakım hisleri hala besliyor. Umarız, bizim Türkiye olarak bütün niyetimiz, yapan bir siyaset ile Irak’ın hem kendi kalkınmasını görmek hem de kendi sıkıntılarını aştığını görmek.”
“Irak, DEAŞ’la nasıl gayret ettiyse PKK’yla da tıpkı çabayı vermeli”
Terörle çaba konusunda Irak’ın oynadığı role ait konuşan Bakan Fidan, Irak ve Türkiye ortasındaki iş birliğinin son yıllarda güvenlik alanında geliştiğini belirtti. Fidan, şu tabirleri kaydetti:
“Irak’la terörle uğraşta geldiğimiz noktada, Irak, DEAŞ’la nasıl uğraş ettiyse bizim beklentimiz PKK’yla da tıpkı çabanın verilmesi. Lakin şu anda geldiğimiz noktada, birinci evvel PKK’nın hukuksal olarak bir tehdit olarak tanımlanması noktasında atılmış bir adım var. Biz bunu memnuniyetle karşılıyoruz. Umarız Irak’ın topraklarını işgal eden gerek Kürt Bölgesi’nde gerek Arap bölgesindeki PKK’ya karşı Irak Hükümeti, ben inanıyorum, Irak vatanseverleri gerekli çabayı verecektir. Lakin bunu yapmazlarsa dediğim üzere ziyan Irak’a, bana değil. Kimileri maalesef şöyle düşünüyorlar: Bu terör örgütü Türkiye için kuruldu, biz bırakalım savaşsın diye. Bu yanlış bir fikir. Bizde bir şey yok, ziyanı Irak’a veriyor. Silah kaçakçılığı var, eroin kaçakçılığı var, gümrükleri rüşvetle bağlamış durumdalar. Zorla insanları askere alıyorlar ve denetimsiz silahlı kümeler. Irak bağımsız, ulusal bir hâkim devlet. Ulusal askeri ögesi, gücü, polisi, istihbaratı var fakat bir de bütün bunların dışında silahlı bir PKK var Irak ögeleriyle temas halinde Irak’tan talimat almayan.”
“Hem Irak, hem Suriye, hem Türkiye, silahsız bütün duruşları kabullenmeye hazır”
PKK terör örgütünün lideri Abdullah Öcalan’ın “silah bırakma ve örgütü lağvetme” davetinden sonra örgütün bu davete uymayacağına ait kuşkularının olup olmadığı sorulan Fidan, şu karşılığı verdi:
“Yapılan son davet sonrası umuyoruz, diliyoruz, istiyoruz bu davete kulak verilir ve örgüt tıpkı kendi başkanının talep ettiği üzere kongreyi toplar, kendini feshetme ve silahları bırakma kararı alır. Bunu yaparsa hem Irak’ta, hem Türkiye’de, hem Suriye’de hem Kürtler hem de bölge halkları sahiden büyük istifade eder. Bir terör ögesi kendisini diğer bir yapıya dönüştürmüş olur. Artık şunu anlaması lazım örgütün: Hem Irak, hem Suriye, hem Türkiye – bizler silahsız bütün duruşları kabullenmeye hazırız lakin bir silahlı terör tedhişi ortada olduğu vakit kimse buna müsaade edemez. Benim inancım ve dileğim o ki inşallah bu yapılır. Lakin olmazsa şu ana kadar ne yapıldıysa bundan sonra o olur lakin ben yakında bir gelişme bekliyorum açıkçası.”
“Türkiye’nin Sünni kimliğinden ötürü kimi kümelerin Türkiye’yi gaye alması kabul edeceğimiz bir şey değil”
Hakan Fidan, Türkiye’nin Irak’taki Şii oluşumla bağının nasıl olduğunun sorulması üzerine, şu cevabı verdi:
“Türkiye olarak Irak’ın bütün evlatları ile, bütün partileri ile tıpkı çeşitten ilgileri kurmak ve ilerletmek istiyoruz. Lakin Türkiye’nin Sünni kimliğinden ötürü kimi kümelerin Türkiye’yi gaye alması, Türkiye’yi öbür bir klasmana sınıflandırmaya sokması, buna nazaran siyaset geliştirmeleri, buna nazaran ittifak geliştirmeleri natürel kabul edeceğimiz bir şey değil. Lakin bizim hem resmi duruşumuz, hem alandaki hareketliliğimiz, Irak’ın bütün siyasi partileriyle, evlatlarıyla biz tıpkı biçimde alaka geliştirmeye hazırız. Bunu tekraren söz ettik. Bizim bağ geliştirme talebimize hiçbir şey yok. Yani bu Türkmen, Arap, Sünni, Kürt, Şii fark etmiyor ancak bizimle ilgi geliştirme niyetinde sorunu olan birtakım kümeler olabiliyor. Bunu da inşallah aşacağız karşılıklı itimatla. Artık Erbil’le bizim uygun münasebetlerimiz var, evet. Nitekim Sayın Mesud Barzani, bakın hem bölgedeki meselelere hem Irak’taki sıkıntılara elinden geldiğince yapan derecede tahlil getirmeye çalışıyor. Biz bunu tekraren kendisiyle yaşadık; ister terörle uğraş konusunda ister güç sorunlarında şu anda önemli uğraşları olduğunu görüyoruz.
Sayın Neçirvan Barzani’nin ne kadar yapan ve katkı verici bir insan olduğunu bütün bölge biliyor. Yani bütün sorunlarda hakikaten bölgenin meselelerini yapan bir formda nasıl çözebilirim, bunun arayışında olan birisi. Sayın Mesud Barzani bölge Başbakanı olarak Kürt bölgesindeki altyapı, üstyapı problemleri nasıl çözebilirim, bunları nasıl halledebilirim onun çabası içerisinde. Yani herkes bulunduğu halka hizmet etmekle meşgul. Artık biz bunu gördüğümüz vakit biz bununla memnun oluruz. Kimsenin birbirine düşmanlık etmediği, hizmet etmek istediği, karşılıklı çıkarın olduğu yer bizim istediğimiz yer. Süleymaniye için biliyorsunuz birebir şeyi söylemiyoruz. Süleymaniye’deki KYB’li dostlarımızın da umarız Erbil’deki üzere terör örgütünden kendisini arındırarak yalnızca kendi halkının uygunluğuyla meşgul olduğu bir yere geçmesini isteriz.”
“Irak’la Suriye ortasında, yakın tarihten kaynaklanan birtakım meseleler var”
Irak ve Suriye ortasında bir yakınlaşma olabilir mi sorusunu Fidan, şöyle cevapladı:
“Irak’la Suriye ortasında, bilhassa yeni idare ortasında, yakın tarihten kaynaklanan birtakım sıkıntılar var. Benim gördüğüm gerek Sayın Şara gerek Sayın Sudani büyük bir olgunluk göstererek bu problemleri geride bırakıp iki sorumlu devlet adamı olarak Irak ve Suriye için nasıl daha bütünleşik bir gelecek ortaya konabilir, ona bakmak lazım. Ben, Sayın Şara’nın herhangi bir tehdit oluşturmadığını ve buna yönelik bir niyeti olmadığını görüyorum. Birebir halde Irak’taki kümelerin da artık Suriye’yi bir tehdit olarak görmekten vazgeçmeleri lazım.”
“Suriye’de eski rejimden kalanlar, provokasyon fitilini ateşledi”
Suriye’de Lazkiye ve kıyı bölgesinde yaşanan katliamlara ait değerlendirmeleri sorulan Fidan, şunları söyledi:
“Şimdi maalesef orada birtakım mezhepler ortası bir gerginlik mevcut, halk ortasında. Zira yakın tarihte Beşar Esad’ın yanlış siyasetlerinden ötürü ortaya çıkmış bir Sünni-Nusayri tansiyonu var, bir tansiyon var. Fakat Allah’a çok şükür, 8 Aralık’tan sonra Şam’da iktidara gelen idare bu bahiste çok bilgiliydi ve hiçbir provokasyona müsaade etmedi. Lakin baktık ki eski rejimden kalanlar, halk ortasında bulunan bu gerginliği bir çatışmaya dönüştürmek için, bir provokasyon tabanını devlet organlarından, Sayın Şara ve arkadaşlarından göremeyince, kendileri ortaya çıkardılar. Artık bu provokasyon fitilini ateşleyince toplumsal karşılıklı gerginlik ve birtakım istenmeyen olaylar oldu ve sivil katliamlarını biz alışılmış ki kınıyoruz. İster Sünni olsun ister Nusayri olsun, bunlar kabul edilebilir şeyler değildir.
“Şam hükümetinin taraf tutulmadığını gördük”
Önemli olan şu, birincisi devletin, Şam hükümetinin burada taraf tutmaması. Burada taraf tutulmadığını gördük. İkincisi, bunu yatıştırmaya yönelik hareket edilmesi. Üçüncüsü, hatalı varsa bununla ilgili bir komite kurulması. Ben bu komitenin kurulmasını önemsiyorum. Nusayrilerin, tekrar ediyorum, Esad periyodunda Sünni çoğunluğa yapılan ezici baskıdan ötürü kendi içlerinde “Bu sefer periyot değişti, Sünni çoğunluk bize baskı yapacak” diye bir telaşlarının olması olağan. Tam da bunun için Nusayrilere yönelik her türlü ayrımcılığın, şiddetin ve makus muamelenin önlenmesi gerekiyor. Bununla ilgili ben Sayın Şara ve arkadaşlarında büyük bir farkındalık gördüm. Aslında ya mezhepsel çatışmayı ateşlemeleri gerekiyor, Suriye’yi istikrarsızlaştırmak için ya etnik çatışmayı hareketlendirmeleri gerekiyor ya da dini çatışmayı. Artık bir ülkenin istikrarsızlaştırılmasının bu platformlar üzerinden yapılması gördüğümüz bir oyun. Bilhassa bölgemizde. Artık hem Suriye’deki idare, hem Türkiye, hem Ürdün, hem Irak… Artık bu hususlarda bilinçliyiz. Bu oyunlara müsaade vermememiz lazım. Birtakım ülkeler buna gidiyorlar mı? Yani bu mevzuda birtakım dış makamlardan gelen bize istihbari raporlar da var. Yani kimi ülkelerin bu hususta rolü olabilir diye, bunu yakından takip ediyoruz, inceliyoruz.”
” İsrail‘in siyaseti, kendi güvenliğine de hizmet eden bir siyaset değil”
İsrail‘in bölgede uyguladığı siyasetlere yönelik Fidan, “İsrail bu mevzuda niyet okumaları yapıyor. Yani İsrail‘in Suriye’de şu anda izlediği siyaset bir provokasyon politikası” dedi konut şu tabirleri kullandı:
“Kendi güvenliğine de hizmet eden bir siyaset değil açıkçası, stratejik ve güvenlik değerlendirmesiyle söylüyorum. Yani taktik seviyede kimi şeyleri hallediyor olması, stratejik düzlemde kendisi için yarattığı daha büyük tehdidi değiştirmiyor. Bu türlü bir realite var lakin şu an İsrail‘deki zihin diğer türlü çalışıyor. Sayın Şara’nın, bölge ülkelerinin hiçbiri için bir tehdit oluşturmamaya yönelik siyaseti İsrail‘i de içeriyor. Bence İsrail kendisiyle ilgili bir güvenlik sorunu algılıyorsa, bir devletin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne bağımsız hürmet duyacak halde bununla ilgili parametreleri söylemeli. Aksi takdirde, ‘Ben niyet okudum, artık değil ancak tahminen 15 yıl sonra bunlar bana tehdit olurlar. Ben o vakit gidip oraları işgal edeyim, buradan da bu türlü yapayım’. O vakit bir diğeri da gelir sana bunu yapar. Münasebetiyle, bence bunu profesyonel bir biçimde halletmek gerekiyor. İsrail’in burada daha sorumlu davranması kıymetli. İşgal siyaseti külliyen İsrail’in güvenliğine olmayan bir siyaset. Karşıt tepecek bir siyaset. Suriye’yi daha da istikrarsızlaştırma yapısı olan bir siyaset.”
“Netanyahu, bölge ülkelerini daima zayıf ve iç karışıklık içerisinde tutarak İsrail’i inançlı tutmayı istiyor”
SDG ve Suriye hükümeti ortasında bir muahedeye nazaran SDG’nin silah bırakıp kendini feshedecek olmasına İsrail’in reaksiyonunun nasıl olacağına ait görüşleri sorulan Fidan, şu halde karşılık verdi:
“İsrail’de iki tane ana akım fikir var. Birinci niyet kümesi bölgeyle nitekim hürmete, sevgiye ve karşılıklı ilgilere dayalı bir bağ geliştirmek ve İsrail’i böylelikle daha inançlı hale getirmek. İkinci fikir bölge ülkelerini daima zayıf ve iç karışıklık içerisinde tutarak İsrail’i inançlı tutmak. Netanyahu ikinci kümeye mensup. Yani ‘Bölge ülkeleri Mısır, Ürdün, Lübnan, Suriye, Irak. Bunların hepsi zayıf olsun, muhakkak kabiliyetleri olmasın. İsrail de burada kendini inançta hissetsin’. Bu strateji, İsrail’le de güvenlik getirmiyor, bölgeye de güvenlik getirmiyor. Birçok sorun getiriyor. Ben, burada tam da bu perspektiften ötürü Suriye’nin içerisinde bölücü kümeleri, yani işte diyelim PKK’nın Suriye’de hala işgale devam etmesini yahut diğer iç çatışmaların görülmesini falan destekleyen bir yaklaşımın sağlıklı bir yaklaşım olmadığını düşünüyorum. Bu öngörülemeyen öbür problemleri da beraberinde getiriyor. Yalnızca bölge için değil, İsrail için de. Yani o açıdan ben bu siyasetleri formüle ederlerken çok daha dikkatli olmaları gerektiğini düşünüyorum.”
