(İSTANBUL) 19 Mart protestolarında gözaltına alınanların açıklamalarıyla “çıplak arama” ve “kötü muamele” bir sefer daha gündemde. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, iddiaların yanlışsız olmadığını savunurken, berbat muameleye maruz kaldıklarını belirtenler tezlerinde ısrarlı. Onlardan bir kısmı de 4 ay evvel Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuşmacı olduğu aktiflikte İsrail
4 ay evvel İstanbul Kongre Merkezi’nde düzenlenen TRT World Forum etkinliğinde İsrail ile petrol ticareti yapan Socar şirketinin Türkiye CEO’su Elchin Ibadov’u protesto eden 9 genç gözaltına alınarak tutuklanmıştı. 29 Kasım 2024’te gerçekleştirdikleri hareketin akabinde yaşadıkları çıplak arama, fiziki ve psikoljik şiddete ait türel gayretlerini sürdüren gençlerin avukatı Adem Bingöl ve aksiyoncular ANKA’ya konuştu.
Son periyotta ülke çapında gerçekleştirilen İmamoğlu protestolarında da gündeme gelen çıplak arama ve azap uygulamalarına karşı hukuksal uğraş veren avukat Adem Bingöl, “İster yargı mensubu olsun, ister kolluk işçisi, ister cezaevi çalışanı… Kamu gücünü elinde bulunduran rastgele bir kamu çalışanının yetkisini kullanırken mevzuatta yeri var mı yok mu bilmesi gerekiyor. Hasebiyle keyfi, kanuna ters, kanunda yeri olmayan yetkiyi kullanan kamu çalışanının, bunun cürüm ögesi taşıyacak bir aksiyon olması durumunda cezalandırılacağını bilmesi gerek. Kamuoyunda bir müddettir yer eden, birçok teze bahis olan çıplak arama yahut yönetmelikteki tabiriyle ‘Detaylı arama’ muamelesi, bir müddettir bizim de avukat olarak müvekkillerimizden sıkça şikayet aldığımız, meslektaşlarımızdan bunun örneklerini duyduğumuz bir olay.” dedi. Bingöl şöyle devam etti:
“Çıplak arama tabiri ‘Detaylı arama’ olarak değiştirildi”
“Burada olayın iki boyutuna bakmak lazım. Öncelikle emniyet boyutunda gözaltına alınan şüphelilerin ve cezaevine girişi yapılan tutuklu ya da mahkumların bu muameleye maruz kalabileceğine dair yalnızca yönetmelik bazında bir düzenleme kelam konusu. Esasında bunlar, çok muğlak ve kimi sınırlamalar içerisinde de keyfi kullanıma çok müsait düzenlemeler. Yani kolluk tarafından gözaltına alınan şahısların üst araması ile ilgili bir düzenleme kelam konusu. Çok makul ve önemli emarelerin kelam konusu olması ve üst amirlerin bu noktada gerekli görmesi durumunda bu aramaların kimi sonlu hallerde yapılabileceği düzenleniyor. Cezaevine girişte de 2020 yılında çıkarılmış bir yönetmelikte birinci haliye ‘Çıplak arama’ tabiri açıkça yer almışken, bir sene sonra, 2021 yılında bu düzenlemede bir değişikliğe gidildi ve ‘Çıplak arama’ ifadesi çıkarılarak ‘Detaylı arama’ ifadesi yerleştirildi.
“İstanbul valiliği soruşturma müsaadesi vermedi”
Müvekkillerim, 29 Kasım’da TRT World kanalının bir programında İsrail ile yapılan ticarete ve Filsitin’de uygulanan soykırıma itiraz ettikleri ve tepki gösterdikleri için gözaltına alınmışlardı. Emniyete götürüldüklerinde kelam konusu muameleye maruz kaldıklarını bize ilettiler. Ardından tutuklandılar. Silivri Bayan Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’na yerleştirildiler. Bu giriş sırasında yeniden çıplak aramaya maruz bırakıldıklarını bize ilettiler. Biz o vakitler tüm süreci tutanak altına aldık. Ardından hem İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığında hem Silivri Cumhuriyet Başsavcılığında bu süreçlerin hukuka aykırı olduğu ve hata teşkil ettiği için hata duyurusunda bulunmuştuk. Buna ait İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma müsaadesi istese de İstanbul Valiliği soruşturma müsaadesi vermedi.”
“Çıplak aramaya maruz bırakıldık”
TRT World Forum’da gerçekleştirilen Socar aksiyonunda bulunan 31 yaşındaki öğretmen Fatma Dilara Gezmişoğlu, gözaltına alınmasından cezaevinde geçirdiği günlere kadar geçen müddette maruz kaldığı makûs muameleyi ANKA’ya anlattı:
“Gözaltında polis aracına alındıktan sonra sıhhat denetimi için hastaneye götürüldük. Yaklaşık 3-4 saat hastane önünde bekletildik. O süreçte lavabo ihtiyacı olan arkadaşlarımız vardı. Bunu istediğimizde müsaade vermediler. Uzun müddet tartışmak zorunda kaldık. Bunun için Mücahit arkadışımızı otobüsten indirip kolunu aykırı çevirerek darp ettiler. Ardından emniyete götürüldük. Emniyete götürüldüğümüzde, orada aramaya tabi tutulduk. Bu yapılan aramayı kaba üst araması olarak söylüyorlar lakin değildi. Bayan polisler tarafından çıplak aramaya maruz bırakıldık. Sahiden çok zordu.
“Peçete ve sabun vermediler”
Nezarete girdiğimizde sahiden berbat kokuyordu. Battaniyeler yerlerde ve çok pistti. Lavabo muhtaçlığı için sabun ve peçete yoktu. Bunu talep ettik vermediler. Sebebini sorduğumuzda ise, ‘Sıvı sabunu içip intihar ediyorlar. Peçete ise masrafları tıkıyor. Bu yüzden veremeyiz dediler.’ Bir arkadaşımızın sinüziti vardı. Daima burun akıntısı oluyordu. Yani ne yapsaydı? Üstüyle başıyla mı silseydi kendisini? O akşam avukatlarımız geldiğinde onlara söyledik. Sonraki gün akşama gerçek bize bir sıvı sabun getirdiler lakin sulandırılmış bir sabundu. ve peçete tekrar vermediler.
“Namaz vakitlerini öğrenebileceğimiz bir saat yoktu, kıbleyi söylemediler”
Namaz kılarken kıbleyi sorduk, söylemediler. Üstelik, namaz vakitlerini öğrenebileceğimiz bir saat yoktu duvarda. Bunu tayin edemiyorduk ve mecburen daima polislere sesleniyorduk. Bazen söylüyorlardı, bazen dalga geçiyorlardı. Hatta kıbleyi kendimiz tayin etmek zorunda kaldık. Bir polis memuru ‘Yanlış duruyorsunuz’ diye dalga geçti ve doğrusunu da söylemedi.
“Polis beni araca fırlattı”
Mahkeme günü iki tane bayan polis memuru koluma girdi ve birisi kolumu sıkarken başkası sıkmıyordu. ‘Kolumu sıkıyorsunuz ve acıtıyorsunuz. Lütfen olağan fiyat mısınız’ dedim. ‘Hayır, sıkmıyorum’ dedi. İkinci sefer uyardım, üçüncü sefer uyardım ve ısrarla sıkmadığını söyledi bana. Beni araca kadar çekerek götürdü. Silivri’ye gittiğimizde denetim ettim, morarmıştı. Silivri’deki doktora orayı rapor ettirdik. Tıpkı polis memuru bir defa daha kolumu sıkmaya başladı. Artık kolum çok acımıştı ve kızdım. ‘Sen ne diyorsun” halinde bana çıkıştı ve polis aracına hakikat fırlattı.
“Polisten su istedim vermedi, karşımda içti”
Araçta polislerden su istediğimde vermediler. Komik bir halde polis memuru karşıma geçip bir su şişesini başına dikerek içti. Yani çok komik bir hareketti. Bu kadar merhametsiz ve vicdansız bir millet değiliz biz aslında.
“Başörtümü ve feracemi kestiler”
Ardından Silivri cezaevine gittik. Benim kayıt vaktim geldiğinde başörtümü keseceklerini söylediler. Yani ‘Bu çok uzun, bununla sizi içeri alamayız’ dediler. Ben de anlamadım. Sebebini sorduğumda, ‘İntihara sebep oluyor’ dediler. Kestikleri kesim bir mendil kadardı. O mendil modülüyle başımı örtmek zorunda kaldım. Üzerimde bir ferace vardı. O feraceyi de keseceklerini söylediler. Bir gömlek boyunda kestiler. Nihayetinde sonraki gün ailelerimiz kıyafet getirdiklerinde annem bir ferace, onun boyutunda bir hırka ve kestikleri şalımdan daha uzun bir şal. Bu çok komik bir şeydi. Hem içeri almıyorsunuz hem de getirileni kabul ediyorsunuz. Üstelik şöyle bir durumla da karşılaştım. Ailemle görüştükten sonra öbür bir mahkumu gördüm ve o mahkumun üzerinde de bir ferace vardı. Artık birtakım şeylerin kasti olarak yapıldığına inanmaya başladık.
“A rkadaşım peçeteyi kaloriferin üzerinde kurutup kurutup kullandı “
Cezaevine girerken ilk başta X-ray aygıtından geçtikten sonra çıplak arama şayet gereksinim duyulursa yapılabilirmiş. Lakin, bizi direkt odaya aldılar. Maalesef onur kırıcı bir aramaya maruz kaldık. Uzun bir sabuna ve peçeteye tekrar ulaşamadık. Bizim girdiğimiz koğuş C3 koğuşu. Banyosu var fakat banyosunun kapısı yoktu. Odanın kapısı olağan bir kapı üzere hayal etmeyin lütfen demir bir kapı ve geriden yahut içeriden istediğiniz üzere kapatamıyorsunuz, aralık kalıyor. Biz içeride üç arkadaş kalıyorduk. Lavabo yahut banyo muhtaçlığımız için öbürleri kapının dışına çıkıp nöbet tutuyorlardı. Bu olağan bir şey değil yani bunu söz etmesi bile çok saçma aslında. Arkadaşım sinüziti vardı ve peçetemiz yoktu. Elimize iki kesim z katlı peçete geçince arkadaşım kaloriferin üzerinde kurutup kurutup kullandı.”
“ Emniyetteyken pis bir b attaniyeyi seccade yaptık “
Bir çocuk annesi ve emekçi olan 35 yaşındaki Sıkıntı Uğur Varlıklı ise yaşadıklarını şöyle anlattı:
“Biz oradayken çok bir anda ablukaya alındık. Neye uğradığımızı şaşırdık. Bizi otobüse attılar. Tuvalete gitmek isteyen arkadaşımızı bile polis alıyor ve gözümüzün önünde darp ediyor. Daha sonrasında emniyette 3 gün boyunca orada hukuksuz bir formda bekletildik. Orada da Dilara abdest sıkıntısını sorunca polisin biri geldi ve ‘Senin ismin ne? Yazdım seni, sen görürsün’ dedi. Bizim devletimizin polisinden bunu beklemiyordum. Yapılan çıplak aramalar, başörtülerimizin kesilmesi… Bunu yapan bayanlardı. Bayan olarak bizi daha çok anlamalarını beklerdik. Aç kaldık, susuz kaldık. Su istedik, zorla getirdiler sağ olsunlar. Ben üzerimi battaniye örterek, oturarak namaz kılmak zorunda kaldım. Kendimiz bir kıble belirledik. Emniyetteyken de pis bir battaniyeyi seccade yaptık. Onun üzerinde namaz kıldık.
“Bize ‘K okuyorsunuz, kokarcasınız ‘ dedi ler”
Polisler sürekli elimizi sıkıyordu, biri sıkmayınca ‘Allah razı olsun senden. Bir sen âlâ davranıyorsun.’ dedim. Kendisi de halbuki iğrendiği için yapmıyormuş. Grup otosunda ‘Kokuyorsunuz, kokarcasınız’ dedi. Gerçekten çok ağrımıza gitti. Biz pis beşerler da değiliz.
“Keşke İsrail zindanında olsaydım, ‘B unu yapan kendi vatandaşım değil ‘ derdim”
Hani Sayın Cumhurbaşkanımız dedi ya, ‘Bizi beğenmeyenler Sednaya’ya baksın. ‘Keşke ben Sednaya’da olsaydım da, oradaki bir İsrail zindanında olsaydım da en azından derdim ki, bana bunu yapan kendi vatandaşım değil, kendi dua ettiğim askerim değil, en azından kendi polisim değil… Allah isteği için ben buna katlanırdım.
“Kızım üç gün boyunca yemek yememiş”
Benim kızım üç gün boyunca yemek yememiş. Derslerine girmemiş, okulda bayağı külfetler yaşamış. Ben bunu bir formda atlatmaya çalıştım. Ailemin çok fazla takviyesi olmadı birinci başlarda. Daha sonra biraz yardımcı olmaya çalıştılar. Ailem tarafından da tek bırakıldım. Herkes tarafından tek bırakıldım. Allah’ın verdiği o imanla ben ayakta durdum.”
“Yapılanlar bizi yıldırma politikasıydı”
Stajyer Avukat olan 30 yaşındaki Mürüvvet Sena Eliküçük ise “Bir stajyer avukat olarak söyleyebilirim ki yapılan arama hiçbir biçimde CMK kapsamındaki kaba üst araması tarifine girmiyordu. Normalde ayrıntılı aramada dahi bedene o formda temas edemezsin. Fakat, bedenimize dokunmak suretiyle bir arama gerçekleştirirdi. Hastaneye gidip gelmelerimiz esnasında da tekrar ikinci bir çıplak arama hadisesini gerçekleşti.” dedi. Eliküçük şöyle devam etti:
“Bir halde bu durumu ilettik. Amirleri tamam ‘Bu sefer kaba arayın’ diyerek aslında bir evvelki aramanın çıplak arama olduğunu itiraf etmiş oldular. Cezaevine girdiğimiz esnada apar topar rastgele bir formda x-ray aygıtından geçirmeden çıplak aramaya olağan tuttular. Üzerimize de hayli transparan bir önlük vererek güya utanç hissimizi zedelemememize yardımcı olduklarını düşündüler.
“Türkiye’deki STK’ların Filistin değil Külliye hassasiyeti var”
Aynı vakitte şunu söylemek istiyorum ki Türkiye’nin en büyük STK’ları şu anda yurt dışında hareket yapan Rümeysa Öztürk’ü savunuyorlar. Biz de Rümeysa Öztürk’ün Filistin dostları olarak gerisindeyiz. Zira, aynı direnişin birer kesimiyiz. Fakat, Türkiye’nin en büyük STK’larının Rümeysa Öztürk’ü savunurken bizim yaşadığımız çıplak arama ve öteki makûs muameleleri hiçbir biçimde lisana getirmeyip bunlara sessiz kaldılar. Demek ki birtakım insanların, birtakım büyük STK’ların Filistin hassasiyetinden daha büyük hassasiyetleri var. Mesela külliye hassasiyeti. Bu nedenle kendilerine de buradan mesajım olsun. Bizler de Filistin dostlarıyız. Bizler İsrail işgal rejimine kendi özgürlüğümüzden, kendi kariyerlerimizden, kendi birçok fırsatlarımızdan ödün vererek, bedel ödeyerek Filistin’i savunduk. Sizin zincirleriniz var belirli ki. Bizim zincirlerimiz yok ve bu nedenle Filistin’i savunmaya gerekirse tekrar özgürlüğümüzü feda ederek, gerekirse yakında ruhsatını alacak bir avukat olarak, birçok yerde iş bulamayacak bir avukat olarak fedakarlıklıkla Filistin’i savunmaya devam edeceğiz.”
“Ölümle tehdit edildik”
28 yaşındaki öğrenci Mücahit Özel Tahir, emniyet ve cezaevinde maruz kaldığı şiddeti şu halde anlattı:
“Darp edildim ve ağzım kapatıldı. Yere düşürüldüm. Gözümden ve bedenimin çeşitli yerlerinden darbe aldım ve salondan çıkarıldım. Çıkarılırken de çıkarıldıktan sonra da darp edilmeye devam ettim. Daha sonra yaptığımız hastane tetkiklerinde sağ ayak bileğimde bağ yırtılması olduğu tespit edildi. Gözümde aslında kanlanma vardı. Gözaltı sürecinde makus muamele ve ruhsal şiddete maruz bırakıldık. Mevtle tehdit edildik. Duruşma için adliyeye getirildiğimizde asansörün içerisinde kelamlı ve fiili tacize uğradım.”
Reklamdır
