Uzmanlar, avukatlık mesleği kullanılarak yapılan dolandırıcılık formülünün çoğunlukla icra belgeleriyle ilgili olduğunu, bunu önlemek için ismi verilen avukatın bilgilerinin baro levhası üzerinden de denetim edilmesi gerektiğini bildirdi.
Son günlerde avukatlıkla ilgili artan dolandırıcılık hadiseleri alınabilecek tedbirleri gündeme getirdi. Uzmanlar, bilhassa telefon yoluyla avukatlık mesleğinin suistimal edilmesiyle yapılan dolandırıcılık sistemlerinden korunmak için tanımadıkları bireylerden gelen aramalarda resmi doküman talep edilmesini ve doğrulama yapılmasını önerdi.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel Bağlantı Tasarımı Ana Bilim Dalı Başkanı ve adli bilişim uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, dolandırıcıların kendilerini avukat olarak tanıtırken sahte evraklar, taklit kimlikler ve aldatıcı avukatlık lisans bilgileriyle mağdurların itimadını kazandıklarını söyledi.
Dolandırıcıların resmi kurumların yahut baroların isimlerini taklit ettiğini, gerçek bir hukuk danışmanı olduklarını teziyle aciliyet duygusu oluşturup, mağdurların panik içinde süreç yapmasına neden olabildiklerini aktaran Kırık, “Ayrıca dolandırıcılar toplumsal mühendislik tekniklerinden faydalanarak, telefon yahut internet üzerinden kurdukları samimi irtibatla, mağdurların itimadını sarsmadan, profesyonel bir izlenim bırakmaya çalışıyorlar. Gerçek bir hukuk ofisi izlenimi vermek maksadıyla, birtakım durumlarda gerçek avukat bilgilerini çarpıtarak veya düzmece referanslar sunarak dolandırıcılık hareketlerini daha inandırıcı hale getiriyorlar.” dedi.
Prof. Dr. Kırık, dolandırıcılık vakalarının ekseriyetle icra evrakları, miras davaları, boşanma, veraset ve gibisi hukuksal süreçleri, müstehcenlik, terör ve yasa dışı bahis üzerinden gerçekleştirildiğini, mağdurların çoklukla duygusal ve ekonomik olarak hassas olduğu alanlar olmasından ötürü dolandırıcıların bu zafiyetten faydalandığını lisana getirdi.
Bu durumun temelinde tüzel süreçlere dair bilgi eksikliği ve gerilimin tesiri yattığına dikkati çeken Kırık, “Dolandırıcılar, mağdurlara gerçek bir türel meseleyle karşı karşıya olduklarını tez ederek, süratli ve düşünmeden harekete geçmelerini sağlıyor. Bu sayede mağdurlar dolandırıcının yönlendirdiği süreçleri onaylayıp, maddi kayıplara uğruyorlar.” diye konuştu.
“Mağdurların muteber bir avukatla görüşmeleri büyük değer taşır”
Prof. Dr. Kırık, dolandırıcılığa maruz kalan mağdurların izlemesi gereken hukuksal yolları şöyle anlattı:
“Mağdurlar, dolandırıcılık hareketine maruz kaldıklarında öncelikle durumu belgelendirip, en yakın emniyet ünitesine ya da savcılığa başvurarak resmi şikayette bulunmalıdır. Tüm telefon kayıtları, bildiriler, e-posta yazışmaları ve alınan evraklar saklanmalı, bu gereçler, yapılacak soruşturmada kanıt olarak kullanılabilmektedir. Ayrıyeten, mağdurların emniyetli bir avukatla görüşmeleri büyük değer taşır. Tüzel takviye alarak, dolandırıcılık olayının ayrıntılarını ve mağduriyetin boyutunu yanlışsız biçimde kıymetlendirebilir. Baro yahut tüketici hakları derneklerine de başvurarak, mağduriyetin giderilmesi için yasal yollara başvurabilirler. Böylelikle, haklarının korunması ve gerekli yasal süreçlerin başlatılması sağlanmış olur.”
Telefonla kendini avukat olarak tanıtan bir kişinin gerçek olup olmadığını anlamanın birinci adımının Türkiye Barolar Birliği yahut mahallî baronun resmi internet sitelerinden sicil numarası ve kayıt bilgilerini sorgulamak olduğunu vurgulayan Kırık, bu prosedürün kişinin hakikaten avukat olup olmadığını objektif bir formda ortaya koyduğunu ve dolandırıcılık ihtimalini en aza indirdiğini kaydetti.
Kırık, irtibat sırasında resmi kimlik ve avukatlık dokümanının ibrazının talep edilmesi gerektiğinin altını çizerek, “Gerçek avukatlar, kuşku duyulan durumlarda evraklarını sunmaktan çekinmez. Dolandırıcılar ise çoklukla bu tıp resmi evrakları sağlayamadıkları için doğrulama süreci mağdurlar açısından kıymetli bir güvenlik adımı oluşturur.” bilgisini verdi.
Son yıllarda, dijital bağlantı araçlarının ve internet kullanımının yaygınlaşmasıyla, telefon ve internet dolandırıcılığı olaylarında artış gözlemlendiğine işaret eden Kırık, medya raporlarının ve resmi istatistiklerin dolandırıcıların formüllerini daima geliştirdiğini ve daha profesyonelce hareket ettiğini ortaya koyduğunu söyledi.
Bu artışın hem teknolojik gelişmelerin getirdiği fırsatlardan hem de bireylerin dijital ortamda gereğince şuurlu olmamasından kaynaklandığını belirten Kırık, şunları kaydetti:
“Yetkili kurumlar, halkı bilgilendirme kampanyaları ve ihtarlar yoluyla bu cins dolandırıcılık olaylarının önüne geçmek için çalışmalar yürütse de bireylerin de dikkatli ve sorgulayıcı olmaları, riskin azaltılması açısından kritik ehemmiyete sahiptir. Vatandaşlar, dolandırıcılık olaylarına karşı en temel tedbiri, kuşkulu aramalarda ferdî ve finansal bilgilerini paylaşmamak suretiyle almalıdır. Tanımadıkları şahıslardan gelen telefon aramalarında, avukat olduğunu iddia eden şahıstan resmi dokümanları talep etmek ve doğrulama yapmak, dolandırıcılığa maruz kalma riskini kıymetli ölçüde azaltır. Bu şuurlu yaklaşım, dolandırıcıların tuzaklarına düşmeyi engelleyebilir. Yetkili makamlar da bu mevzuda vatandaşları bilinçlendirmek maksadıyla sistemli bilgilendirme kampanyaları yürütmekte ve ihtarlar yayınlamaktadır. Türkiye Barolar Birliği, Emniyet Genel Müdürlüğü ve öteki ilgili kurumlar, dolandırıcılık hadiselerini önlemek için hukuksal düzenlemeler ve teknik tedbirler almaktadır. Bu çalışmalar, toplumun dolandırıcılığa karşı daha dirençli hale gelmesi için daima olarak güncellenmekte ve geliştirilmektedir.”
” Dolandırıcılık, icra belgeleri ve ceza davalarına yönelik gerçekleştirilmektedir”
Bilişim Hukuku Derneği Başkanı Kürşat Ergün ise dolandırıcıların kendilerini avukat olarak tanıtırken çoğunlukla bildiri atma ve arama yollarını kullandığını belirtti.
Günümüzde sık kullanılmamakla birlikte eski periyotlarda dolandırıcılar tarafından bireylere aldatıcı tebligatlar da gönderildiğini anlatan Ergün, şöyle devam etti:
“Bahse mevzu dolandırıcılık aksiyonları, çoğunlukla icra evrakları ve ceza davalarına yönelik gerçekleştirilmektedir. İcra evrakları istikametinden dolandırıcılar var olmayan borçlar üzerinden bireylerin başta haciz olmak üzere icra süreçleriyle karşı karşıya kalacağına ait bir intiba oluşturmakta ve bu yolla haksız yarar elde etmeyi amaçlamaktadır. Ceza davaları tarafından ise kendisini hakim yahut savcı olarak tanıtan dolandırıcılar, cezai müeyyidelerle bireyleri korkutmakta yeniden bu yolla haksız yararlar elde etmeye çalışmaktadır.”
Ergün, mağdurların bu cins dolandırıcı hareketlere maruz kaldığında birinci olarak e-Devlet uygulaması üzerinden Ulusal Yargı Ağı Sistemi (UYAP) denetim etmelerini önerdi.
Dosya sorgulama sistemi üzerinden, bahse mevzu evrakın var olup olmadığına bakılması gerektiğine dikkati çeken Ergün, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Böyle bir belgenin mevcut olmaması halinde ödeme yahut rastgele bir süreç yapılmamalıdır. Buna rağmen bahsi geçen evrak mevcutsa dahi yeniden de direkt olarak ödeme yapma yoluna gidilmemelidir. Arayan bireyler, kendini avukat veya hukuk bürosu olarak tanıtıyorsa ilgili avukatın baro ve sicil bilgileri istenilmeli ve alınan bilgiler avukatın kayıtlı olduğu baro levhasından denetim edilmelidir. Levhada yer alan bilgiler ortasında avukatın telefon numarasının bulunması halindeyse mağdurlar, bu numaradan ilgili avukata yahut hukuk ofisine ulaşmalı ve yönelen aksiyonun gerçekliğini sorgulamalıdır.”
Ergün, aksiyonun dolandırıcı bir faaliyet olduğunun tespit edilmesi halinde ikamet edilen yerin başsavcılığına cürüm duyurusunda bulunulması gerektiğine işaret etti.
Son yıllarda Türkiye’de bu cins dolandırıcılık hadiselerinde artış gözlemlendiğini vurgulayan Ergün, bunun nedeninin son dönemki teknolojik gelişmeler ışığında yoğunluğu çok formda artan sanal ortamdaki iş ve süreçler olduğunu dile getirdi.
Ergün, İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığınca vatandaşların gerek kamu spotları gerekse de bilgilendirme bildirileri yoluyla dolandırıcı hareketler istikametinden tertipli uyarıldığını da kelamlarına ekledi.
